Cảm hứng mỗi ngày ‣ Sáng tạo khác biệt ‣ Thể nghiệm không ngừng |
"Tiếp nối chuỗi bài viết về danh họa trường phái Baroque Caravaggio, hôm nay, blank xin gửi tới các bạn phần ba "Caravaggio, Cuộc đời và Phong cách". Trong phần này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thời điểm đỉnh cao trong sự nghiệp của Caravaggio, thủ pháp và hiệu quả trong việc sử dụng ánh sáng mà ông sử dụng, sự ngưỡng mộ cũng như những lời chỉ trích mà ông nhận được, qua đó hiểu thêm về tư tưởng hội họa của danh họa này."
Những tác phẩm đầu sự nghiệp đã đưa sự chú ý của các nhà bảo trợ có quyền lực và tầm ảnh hướng lớn tại Rome tới với Caravaggio; trong số đó, không thể không nhắc tới hồng y Francesco Maria del Monte và chủ ngân hàng Marchese Vincenzo Giustiniani. Hồng y Francesco Maria del Monte là người đã chấp thuận cho Caravaggio tới sống trong phủ của ông trong khoảng năm năm. Những bước đột phá thực sự trong sự nghiệp của Caravaggio đến vào năm 1599 khi ông nhận được yêu cầu vẽ tranh cho nhà nguyện Contarelli ở San Luigi dei Francesi. Thông thường các bức họa thường được yêu cầu vẽ cho tư gia, giới hạn người tiếp cận, những người thường thuộc tầng lớp quý tộc. Nhưng đây là yêu cầu đầu tiên không phải như vậy mà Caravaggio nhận lời. Lần đầu tiên tác phẩm của ông tiếp cận được với cộng đồng, cư dân, nghệ sĩ và những người tới thăm Rome.
Khi “Tiếng gọi của thánh Matthew” (The Calling of St Matthew) và “Sự tử đạo của thánh Matthew” (The Martyrdom of St Matthew) được vén màn, hai bức họa đã gây nên một cú hích thực sự. Những người viết tiểu sử của Caravaggio đã ghi chép rằng mọi người đã đổ xô tới Rome để chiêm ngưỡng các bức họa của ông, trong đó có các nghệ sĩ từ khắp châu Âu và nhanh chóng, danh tiếng của Caravaggio đã thực sự vượt xa Rome. Không lâu sau yêu cầu vẽ từ nhà nguyện Contarelli, Caravaggio nhận vẽ cho Santa Maria del Popolo, trong nhà nguyện Cerasi. Tuy yêu cầu đến từ phía tư nhân, nhưng cuối cùng bức họa được công khai với công chúng.
Caravaggio được nhiều nhân vật quan trọng tại Rome săn đón, ngoài hồng y del Monte và chủ ngân hàng Giustiniani, còn có ba anh em nhà Mattei, những chủ ngân hàng giàu có tại Rome. Họ đã yêu cầu Caravaggio vẽ ba bức họa trong vòng hai năm và để ông sống trong phủ của họ. Và “Bữa tối tại Emmaus” (The Supper at Emmaus) là một trong số đó, được Caravaggio họa vào năm 1601, tại đỉnh cao của sự nghiệp. Bằng cách so sánh “Cậu bé bị thắn lằn cắn” và “Bữa tối tại Emmaus”, bạn có thể thấy rõ sự phát triển trong sự nghiệp của ông.
Ánh sáng đóng vai trò quan trọng trong hội họa của Caravaggio, và ông cũng là một bậc thầy nổi tiếng nhờ sự tinh tế trong sử dụng nhân tố này. Ông xử dụng ánh sáng, không chỉ để nâng cao tính thẩm mỹ tổng thể, mà còn để giúp truyền đạt nội hàm ý nghĩa cho tác phẩm của mình. Trong bức “Bữa tối tại Emmaus”, thay vì chỉ diễn tả Chúa trên đường tới thị trấn Emmaus, nơi Người gặp hai môn đệ - những người không nhận ra Chúa đang ngay trước mắt họ, Caravaggio đưa các nhân vật vào bối cảnh một bữa tối. Trong cảnh, Chúa đang ban phép cho bánh mì, và hai môn đệ của Người ngay lập tức nhận ra họ đang ngồi với Chúa Phục sinh. Tuy đây là một chủ đề quen thuộc trong Kinh thánh và hội họa thời kỳ này, nhưng Caravaggio đã thể hiện theo một cách hoàn toàn mới lạ, đưa vào đó một góc nhìn mới mẻ; và có thể nói ông đã vô cùng xuất sắc khi lựa chọn miêu tả phần cao trào của câu truyện.
Ánh sáng là yếu tố tiên quyết để truyền tải ý nghĩa câu truyện, điều ẩn dụ cho sự sáng tỏ. Vào thời điểm nhận ra Chúa Phục sinh đang ngồi ngay trước mắt, môn đồ Luke (nhân vật ngoài cùng, bên trái) đã bật dậy khỏi ghế còn còn Cleopas (nhân vật ngoài cùng, bên phải) quá đỗi ngạc nhiên tới mức dường như đang thốt lên điều gì đó và dang rộng hai tay. Còn người chủ quán (nhân vật đang đứng), theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng, vẫn đang đứng trong bóng tối. Cách Caravaggio bố cục và sử dụng ánh sáng đã nhấn mạnh và nâng cao tính kịch tính và thông điệp đằng sau bức họa. Tỉ lệ cũng đưa bạn vào không gian hình ảnh của bức họa, bạn không còn là một người xem chủ động, giờ bạn đang tham gia hoạt cảnh cùng bốn nhân vật. Không chỉ vậy, việc Caravaggio khắc họa thành công hành động bật dậy, dang tay hay sự rực rỡ, sống động của giỏ trái cây cũng khiến bạn cảm thấy đang tham gia vào bối cảnh. Ví dụ như giỏ trái cây mấp mé bên cạnh bàn, ta dễ thường sẽ có xu hướng đẩy nó lại.
Bức họa “Bữa tối tại Emmaus” khi được chụp X-quang đã chứng tỏ rằng đã được Caravaggio chuẩn bị vô cùng kỹ lưỡng, hầu như không có thay đổi về bố cục khi phác thảo và vẽ chính, ngoại trừ việc chân trái của sứ đồ Cleopas ban đầu được để ngoài khăn trải ban, sau đó được đặt ra phía sau. Và tất nhiên, Caravaggio có chủ đích rõ ràng khi làm điều đó. Thứ nhất là nhấn mạnh hành động dang tay của sứ đồ Cleopas, do bạn sẽ tập trung vào hành động hơn nếu ẩn phần chân trái của ông sau tấm khăn. Và thứ hai là dành phần không gian cho rổ hoa quả sống động, vượt xa trong bức “Cậu bé bị thằn lằn cắn” kia. Một lần nữa, khi chiêm ngưỡng nó, bạn dường như có thể cảm nhận mùi hương trái chín và muốn cầm lên ăn.
Tuy “Bữa tối tại Emmaus” được nhiều người ngưỡng mộ, nó cũng nhận lại một số phê bình. Một trong những người viết tiểu sử của Caravaggio, Bellore, vào năm 1672, đã chỉ trích bức họa vì đã diễn tả Chúa không có râu, trông quá trẻ trung, bất thường và phi chính thống. Tuy nhiên, Caravaggio không phải là người đầu tiên làm như vậy, Michelangelo cũng miêu tả Chúa không có râu trong bức bích họa “Sự phán xét cuối cùng” (The Last Judgment) tại nhà nguyện Sistine. Trên thực tế, Caravaggio có thể đã tham khảo từ Michelangelo và cố gắng thể hiện lại theo một cách cao nhã hơn. Ông cũng bị phê bình vì chính hoa quả trong rổ trái cây. “Những loại trái cây này không thể cùng một lúc xuất hiện vào thời điểm mà Chúa phục sinh, khi bối cảnh này diễn ra.” Bạn biết đấy, bằng những nét cọ trác tuyệt của mình, có thể bản thân Caravaggio đang thực sự lừa người xem tin rằng trái cây này tồn tại tại thời điểm đó. Theo một cách nào đó, điều đó cũng thể hiện tính tranh biện trong con người Caravaggio và sự khác biệt trong cách tiếp cận nghệ thuật của ông so với giới nghệ sĩ đương thời.
Caravaggio: His life and style in three paintings
Letizia Treves, Curator of the later Italian and Spanish pictures, National Gallery, London
Thông tin đội ngũ:
| Chuyển ngữ, biên tập: Nguyễn Anh Vũ Hình ảnh: National Gallery, San Luigi dei Francesi | Kiểm duyệt nội dung: Đạt Đỗ www.datdo.work |
blank-lab là một chuyên trang chia sẻ về thiết kế đồ họa, là một phòng thể nghiệm sáng tạo mang nét riêng biệt, dành cho các bạn yêu thích lĩnh vực thiết kế mỹ thuật.
){kind=link}
0 Nhận xét