| Cảm hứng mỗi ngày ‣ Sáng tạo khác biệt ‣ Thể nghiệm không ngừng |
"Để kết lại series bài viết về phong trào Arts & Crafts, hôm nay, b|ank xin gửi tới các bạn bài chia sẻ về phong trào với Heni Talks của hiệu phó khoa Mỹ thuật, Lịch sử Nghệ thuật và Nghiên cứu Văn hóa tại Đại học Leeds, nữ giáo sư Abigail Harrison Moore. Bài viết sẽ tổng hợp, khái quát lại nguyên lý thiết kế, tính xã hội của phong trào, nêu ra một số thiết kế tiêu biểu, giá trị vượt thời gian của Arts & Crafts, ... Mời các bạn đón đọc nhé!"
Những nhà thiết kế trong phong trào Arts & Crafts, như William Morris và Philip Webb, đã nỗ lực với hy vọng áp dụng thiết kế để thay đổi xã hội thời kỳ Cách mạng Công nghiệp. Thế kỷ 19, trong khi vẫn chỉ đang là một quốc gia với phần lớn dân số làm nông, sau quãng thời gian chuyển mình ngắn, 30 năm, nước Anh trở thành một nước công nghiệp. Và hệ quả, các hình thái lao động đã thay đổi một cách chưa từng thấy. Các công nhân làm việc cật lực trong các nhà máy, phân xưởng bẩn thỉu, ô nhiễm, sản xuất hàng loạt sản phẩm phần lớn để nhằm phục vụ mục đích thương mại. Giới tài phiệt tư bản càng trở nên sung túc, dư giả, trong khi những người nghèo khó càng ngày càng chìm trong bần hàn, túng quẫn. Và trong một xã hội như vậy, ta bắt gặp những nghệ sĩ, nhà thiết kế, những người sẵn lòng làm điều gì đó để cải thiện tình trạng; và Arts & Crafts ra đời để hiện thực hóa lý tưởng đó. Phong trào chú trọng tính chân thực và xem những sản phẩm công nghiệp là giả tạo, và muốn tạo ra các vật phẩm “thực” (truthful) và giàu tính thủ công, tôn vinh quá trình sáng tạo trong nghệ thuật và thiết kế.
Nhà thiết kế William Morris dược tôn vinh bởi ông đã thể hiện được tầm quan trọng của cái đẹp trong không gian nhà ở. Nhưng vẻ đẹp ở đây, không phải là những nét đẹp trang hoàng giả tạo, mà vẻ đẹp từ chính bản thân vật phẩm. Và Morris & Co. đã tập hợp được các nghệ sĩ và nhà thiết kế có chung lý tưởng chủ nghĩa Xã hội và khát vọng thay đổi đời sống của những người lao động nghèo khó trong xã hội Anh. Một trong những tính chất quan trọng của Morris & Co. là ý tưởng truyền nghề và hệ thống thương hội, nghiệp đoàn – một thực tiễn có từ thời Trung cổ, khi các nghệ nhân cũng nhau làm việc để tạo ra những vật dụng thiết thực, phục vụ mục đích hàng ngày, sau đó mới quan tâm đến phương diện thương mại. Vật phẩm được thiết kế, tạo ra đều có một mục đích rõ ràng, phục vụ một chức năng cụ thể. Trong nhà Standen, tất cả các đồ vật như ấm pha trà (ấm pha trà Benson), vải sử dụng làm rèm, … đều mang những nhu cầu thiết thực. Ví dụ như rèm, với mùa đông lạnh lẽo kéo dài, ngôi nhà cần có những tấm rèm đủ dày để giữ nhiệt và chúng không chỉ được treo ở các vị trí cửa sổ, mà khắp các bức tường.
Một trong những nhà sáng lập và điều hành của Morris & Co. là Philip Webb. Chính William Moris đã yêu cầu ông thiết kế nhà Đỏ, một trong những kiến trúc quan trọng bậc nhất trong lịch sử phong trào Arts & Crafts. Ông cũng là người thiết kế nhà Standen (1892-1894) tại Đông Grinstead, Tây Sussex cho gia đình Beale. Ông đã tìm thấy cảm hứng thiết kế từ những ngôi nhà trang trại (farmhouse) tại Đông Grinstead, được xây dựng từ thế kỷ 15. Thiết kế nhà Standen tôn vinh kỹ thuật thủ công và vật liệu địa phương; và cách kiến trúc sư Philip Webb thực hiện đã làm nổi bật tính thực tế, chức năng và cả vẻ đẹp của ngôi nhà.
Trong lịch sử Arts & Crafts có một số nữ nhà thiết kế mà chúng ta ít biết, ví dụ như chị em nhà Garrett, Agnes và Rhoda. Họ là những nhà trang trí chuyên nghiệp đầu tiên trong lịch sử thiết kế, là những người tiên phong làm những công việc thường được coi là không thuộc về tầng lớp trung lưu. Phụ nữ trung lưu được cho là phải ở nhà; sự giàu có và thành công của chồng họ cũng được xác định bởi việc họ không phải làm lụng gì. Ngược lại, tại nhà Standen, có một số sản phẩm nội thất được thiết kế bởi chị em nhà Garrett, ví dụ như tủ gỗ trong phòng Đông (morning room). Đây là một những đồ vật duy nhất mà chúng ta biết, tính đến thời điểm hiện tại, do Garrett thiết kế, mà vẫn tồn tại ở Anh.
Một trong những tác động của cuộc Cách mạng Công nghiệp mà ta chứng kiến tại Anh là những kiến trúc cũ bị thay thế bởi đường xá, nhà máy. William Morris, Philip Webb và những nhà thiết kế của phong trào Arts & Crafts quan tâm đến tầm quan trọng của quá khứ và tìm cách bảo tồn những giá trị đó; và S.P.A.B. (Society for the Protection of Ancient Buildings, Hiệp hội Bảo vệ các tòa nhà cổ) hình thành. William Morris không bao giờ ngần ngại làm công chúng phật lòng khi tôn vinh tầm quan trọng của những kiến trúc cổ. Ông từng gây nhiều “tai tiếng” khi so sánh một chuồng bò là đẹp và quan trọng như một nhà thờ. Trong thời đại chịu nhiều giáo điều tôn giáo như thế kỷ 19, điều đó bị coi là một sự lăng mạ, một điều phạm thượng. Trong những “chuồng bò” kia, William Morris tìm thấy, phát hiện được những ví dụ hoàn hảo nhất về chức năng, thay vì vẻ mỹ miều bề ngoài.
Tham khảo:
Design is History, The Arts and Crafts movement
Wikipedia, Arts and Crafts movement
Johanna Fenander, Retro graphics, Sendpoint publishing co., 2019
The Art Story, The Arts and Crafts Movement, History and Concepts
Heni Talks, William Morris: Useful Beauty in the home
Thông tin đội ngũ:
| Chuyển ngữ, biên tập: Nguyễn Anh Vũ Hình ảnh: | Chỉ đạo nội dung: Đạt Đỗ www.datdo.work |
blank-lab là một chuyên trang chia sẻ về thiết kế đồ họa, là một phòng thể nghiệm sáng tạo mang nét riêng biệt, dành cho các bạn yêu thích lĩnh vực thiết kế mỹ thuật.
){kind=link}
0 Nhận xét